De smaak van zijn stem (Piet De Loof)

Korte inhoud

Alles wordt anders in het gezin wanneer de tienjarige Andres op een zomerdag met de fiets verongelukt. Sindsdien is niets meer hetzelfde. Daar waar vroeger het huis geurde naar gerechten met verse ingrediënten uit eigen tuin, worden nu enkel nog voorverpakte maaltijden gegeten. Elk gezinslid rouwt op een andere manier, maar het is pijnlijk duidelijk dat Andres een grote leegte achterlaat in het gezin. Op een dag komt oom Marcus langs, eigenaar van een sterrenrestaurant in de Bourgognestreek in Frankrijk. Hij neemt zijn neefje mee naar Frankrijk en dompelt hem onder in de wereld van de restaurants. Tegen oom Marcus vertelt hij dat hij de stemmen van mensen kan smaken. Enkel de smaak van zijn broer Andres kan hij niet thuisbrengen. In Frankrijk maakt hij kennis met een uitgebreid smakenpalet en komt hij te weten naar welk ingrediënt de stem van zijn overleden broer smaakt. Terug thuis, vindt hij - dankzij zijn oom Marcus - de juiste manier om aan zijn ouders te zeggen dat het leven verdergaat, ook zonder Andres.

Situering

Het verhaal begint in medias res. Het boek begint in de zomer en eindigt in de herfst die erop volgt. De lezer voelt meteen dat er in het gezin een enorme liefde heerst. Liefde voor elkaar en liefde voor alles wat met voeding te maken heeft. Het boek wil aankaarten dat er zoveel dingen zijn om te proeven, zelfs iemand zijn stem kan smaken uitstralen.

Het merendeel van het verhaal speelt zich af in de ouderlijke woning van Andres en zijn broer. Een stuk van het verhaal speelt zich af in Frankrijk wanneer het hoofdpersonage door zijn oom wordt meegenomen in een aparte wereld van smaken. Het verhaal wordt verteld vanuit het standpunt van Andres’ broer wiens naam of leeftijd niet wordt vermeld in het boek.

Thematiek

De centrale thema’s in het boek zijn eten en rouwen. De impact van de dood van Andres wordt onder andere verduidelijkt aan de hand van het maaltijdritueel vóór en ná Andres: van verse overheerlijke maaltijd naar kant-en-klaarmaaltijden. Het eetplezier valt na de dood van Andres volledig weg, het gezin eet om te overleven. Het complexe spel van vasthouden en loslaten komt terug in heel veel details en rituelen. Zo blijft de jongen bellen naar de GSM van zijn overleden broertje om zijn stem te horen, de teddybeer van Andres zit op zijn stoel in de keuken, zijn voetbaltas blijft onaangeroerd staan in de gang… De vijf zintuigen zijn –naast de naam van het sterrenrestaurant van zijn oom- de rode draad van het boek. De relatie tussen voeding en onze vijf zintuigen wordt op een verhelderende manier weergegeven.

Reeds vanaf de eerste bladzijde komt de lezer te weten dat de ik-verteller (het hoofdpersonage) niet alleen stemmen kan horen maar ze ook kan smaken. Hij kan zelfs een stemmingsverandering smaken in de stem. De betekenis van de titel van het boek wordt dus meteen uit de doeken gedaan. Door zijn zoektocht in Frankrijk komt de broer van Andres uiteindelijk te weten naar welk ingrediënt de stem van Andres smaakt.

Eigen mening

De schrijver beschrijft op een subtiele manier hoe mensen met verlies omgaan. Het feit dat zij louter om functionele redenen eten na de dood van Andres, is -meen ik- een realistische gang van zaken. Wanneer mensen intens lijden, is ‘de zin om te eten’ vaak ver te zoeken. Mensen eten dan gewoon om in leven te blijven. Ook ik herken dit fenomeen bij mezelf. Het feit dat de broer van Andres over zichzelf zegt: ‘ik lijk op slot te zitten, het is een slot zonder sleutel’ is een mooie omschrijving van hoe kinderen omgaan met verlies. Kinderen rouwen doorgaans op een andere manier dan volwassenen, en dat komt in het boek mooi naar voren.

Het is zondermeer een leuk boek, ook voor niet-gastronomen. Sommige passages in het boek deden me terugdenken aan de televisiereeks ‘mijn restaurant’ en het boek bevat zelfs enkele weetjes. Zo wist ik niet dat saffraan afkomstig is van de paarse bloem saffraankrokus en dat de draadjes direct moeten geoogst worden van zodra de bloem opengaat.

Op het einde van het boek staat vermeld dat er echt mensen bestaan die stemmen kunnen smaken. Zeer raar. Ik weet één ding zeker: ik smaak enkel eten, en geen stemmen, al blijft het een bijzonder verschijnsel die ‘synesthesie’.    

Het rijstpaprecept uit het boek is een bestaand authentiek recept dat ik absoluut eens wil uitproberen. Wanneer ik  rijstpap maak, gaat er immers altijd wel iets mis. Meestal is de rijst niet gaar genoeg, en dan is de rijstpap –ik overdrijf niet- niet te vreten. Op een bepaald moment speelt het nichtje op een kerkorgel een ode voor Andres. Op het einde van het boek blijkt het beschreven muziekfragment 'stèle pour un enfant défunt' echt te bestaan. Het werd gecomponeerd door de Franse organist Louis Vierne, ter nagedachtenis aan een tienjarige jongen. Vierne stierf aan zijn orgel, net nadat hij het lied had gespeeld. Hieronder alvast het youtubefilmpje van het fragment.