De Osirismythe
Seth was jaloers op zijn oudere broer Osiris en wilde zijn koningsschap. Om dat te verkrijgen was hij naar Memphis gekomen om de festiviteiten bij te wonen ter ere van Osiris' terugkomst naar zijn koninkrijk. Hij had de afmetingen van Osiris weten te bemachtigen en had een lijkkist laten vervaardigen met exact dezelfde afmetingen. Na 72 handlangers bijeen vergaard te hebben bood hij zijn broer een banket aan. Tijdens het ban
ket liet hij de prachtig vervaardigde lijkkist aanvoeren. Hij vertelde Osiris dat de kist precies was gemaakt dat weinigen erin pasten. Als grap verklaarde hij dat hij de kist aan diegene zou geven wiens lichaam er exact in paste. Ook Osiris wilde zijn geluk beproeven en nam plaats in de kist. Zodra hij goed en wel in de kist lag schoten de handlangers toe en sloten de kist zorgvuldig met spijkers en lood. Vervolgens gooiden ze de kist in de Nijl. De kist werd door de Nijl naar zee gevoerd en belandde aan de kust in Byblos, in het zuiden van het huidige Libanon. Daar kwam de kist aan de voet van een Tamarisk(soort boomheester) te liggen, die vlakbij het strand stond. De boom groeide zo snel dat de kist weldra geheel door de boomwortels werd omsloten en aan het zicht werd onttrokken. Op een dag liet de koning van Byblos de boom omhakken om hem als steunpilaar te gebruiken in zijn paleis. Toen dit gebeurde gaf de boom zo'n verfijnde geur af dat dit ter ore kwam aan Isis, die hier meteen de reden van vermoedde. Ze haastte zich naar Byblos. Daar kreeg ze van de koningin haar pasgeboren zoon. Ze adopteerde hem en hij zou onsterfelijk zijn geweest als de moeder niet de betovering had verbroken door haar geschreeuw toen Isis de baby baadde in zuiverende vlammen. Om haar te kalmeren maakte Isis de ware reden van haar komst bekend. Toen werd Isis naar de boomsstam gebracht waaruit ze de lijkkist tevoorschijn haalde, hem badend in tranen. Snel keerde ze naar Egypte terug en verstopte de kist in de moerassen van Buto. Bij toeval echter ontdekte Seth het lichaam van zijn broer. Hij scheurde het lijk in veertien stukken en verspreidde die over het gehele land. Isis zocht onvermoeid heel Egypte af naar de overblijfselen van haar echtgenoot, die ze allemaal vond, op de fallus na, die was opgegeten door een Nijlkrab. De godin reconstrueerde het lichaam van Osiris door de fragmenten aan elkaar te leggen. Daarna voerde ze voor de eerste keer in de geschiedenis de balsemrites uit, waarna de vermoorde god weer het eeuwige leven had. In Egypte had men altijd gedacht dat het eeuwige leven afhing van de mate waarin het lichaam werd gepreserveerd. Isis werd---bij de balseming geassisteerd door Nephtys, Anoebis, Thoth-en Horus. Nephtys, de vrouw van Seth, had hem verlaten en zich tegen de tirannie van Seth gekeerd zoals de meeste andere goden ook hadden gedaan. Nephtys had geen kinderen gekregen van Seth. Om toch een kind te kunnen krijgen, had ze Osiris dronken gevoerd. Het resultaat was Anoebis.
Zoals Nephtys en Isis het lichaam van hun broer hadden beschermd, zo waakten 'de tweelingen', zoals ze vaak worden genoemd, ook over de lichamen van de doden die door de begrafenisrites Osirissen waren geworden. Isis kwam door magie in verwachting van Osiris. Ze kreeg een te vroeg geboren zoon Horus op ee
n drijvend eiland in de moerassen niet ver van Buto. Uit angst voor Seth werd Horus in afzondering opgevoed. Zo werd Horus grootgebracht in het moeras waar zo af en toe Osiris verscheen om hem te onderrichten in de vechtkunst om zo eens Seth te overwinnen en de troon te heroveren en de moord op zijn vader te wreken. Op een dag had Isis Horus in het moeras achtergelaten om te gaan bedelen, daar ze geen bron van inkomsten had. Seth, die de vorm van een slang had aangenomen, heeft toen Horus gebeten, die doodziek werd. Toen Isis terugkeerde was ze wanhopig en wist niet wat ze moest doen. Haar man was dood en haar broer keerde zich tegen haar. Eerst richtte ze zich tot de aardse mensen, maar die wisten geen oplossing. Vervolgens richtte ze zich tot Re, de hoogste der goden. Die stuurde met z'n zonneboot de god Thot langs. Thot beloofde haar dat als Horus niet zou genezen de zon stil zou blijven staan, er geen eten zou zijn, de duisternis zou intreden en de bronnen zouden opdrogen. Deze betovering van Re ontkrachtte het gif en Isis en de moerasbewoners schreeuwden het uit van vreugde. Thot gaf hierna Horus aan de moerasbewoners met de boodschap dat zij nu voor hem moesten zorgen. Re en Osiris zouden over hem waken en Isis zou zijn cult over het land verspreiden. Thot keerde terug naar Re en vertelde dat zijn zoon was gered.
Leesbeleving
Het verha
al van Osiris is één van de bekendste mythen uit de Egyptische oudheid. Vanaf 2000 Voor christus was Osiris een populaire God in Egypte. Osiris wordt afgebeeld als een schaapsherder met een dorswerktuig en een herdersstaf. Hij was tegelijk een vruchtbaarheidsgod die de vegatatie deed groeien, als een stervende en een herlevende God die ook in zijn dood zijn verwekkende kracht behield. Deze mythe bevat in feite alle ingrediënten van een moderne soap. Het zou –waarom niet- de voorganger kunnen zijn van ‘Thuis’: jaloezie en verraad maar ook liefde en passie. Het is een verhaal over dood en weder-opstandig (in 'Thuis' kan dit wonderwel ook) en toont aan dat de zon elke avond ondergaat (het sterven) maar ook elke morgen terug opkomt (wederopstanding).
De dood van Osiris en van de zwangerschap van Isis kent binnen de mythes verschillende versies, maar ik vond de versie van de sarcofaag het meest tot de verbeelding spreken. Bij de zwangerschap van Isis heb ik toch enkele bedenkingen. Er wordt wel héél vlotjes overgegaan. Zo worden weinig woorden vuilgemaakt over de verwekking en over de geboorte van Hades. De link met de realiteit is hier dus iets verder te zoeken. Maar ik blijf er wel bij: deze mythe is voer voor scenarioschrijvers van soaps!